De definitie van de aandachtsdeficiëntie-/hyperactiviteitsstoornis (ADHD) is in de vijfde editie van het Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen (de DSM-5®) zodanig herzien dat hij de ervaring van volwassenen met de stoornis preciezer beschrijft. Deze herziening is gebaseerd op bijna twee decennia van onderzoek, waarin is gebleken dat ADHD een stoornis is die weliswaar begint in de kindertijd, maar bij sommige mensen ook op volwassen leeftijd kan blijven bestaan.

De voorgaande edities van de DSM verschaften clinici onvoldoende aanknopingspunten voor het diagnosticeren van volwassenen met deze aandoening. Het streven van de DSM-5 is dat door aanpassing van de criteria voor volwassenen wordt gegarandeerd dat kinderen met ADHD ook in de rest van hun leven de zorg kunnen krijgen die zij nodig hebben.

Het streven van de DSM-5 is dat door aanpassing van de criteria voor volwassenen wordt gegarandeerd dat kinderen met ADHD ook in de rest van hun leven de zorg kunnen krijgen die zij nodig hebben.

Wijzigingen in de stoornis

Het kenmerkende gedragspatroon van ADHD is in meerdere settings aanwezig (bijv. op school en thuis) en kan tot problemen leiden met het presteren op sociaal gebied, op school of op het werk. Net als in de DSM-IV zijn de symptomen onderverdeeld in de twee categorieën onoplettendheid en hyperactiviteit/impulsiviteit, met daarin gedragingen zoals niet goed op details letten, moeite met het organiseren van taken en activiteiten, overvloedig praten, niet stil kunnen zitten of het

onvermogen om te blijven zitten in situaties waar dit wel wordt verlangd.

Kinderen moeten minstens zes symptomen hebben uit de groep criteria voor onoplettendheid en/of de groep criteria voor hyperactiviteit en impulsiviteit; adolescenten en volwassenen (ouder dan 17 jaar) moeten er vijf hebben. Hoewel de criteria ten opzichte van de DSM-IV niet zijn veranderd, zijn er wel voorbeelden toegevoegd over de typen gedrag die kunnen voorkomen bij respectievelijk kinderen, oudere adolescenten en volwassenen met ADHD. Deze beschrijvingen helpen clinici
om in elke levensfase van hun patiënten de symptomen te herkennen die kenmerkend zijn voor ADHD. In de DSM-5 geldt dat er voor de leeftijd van 12 jaar meerdere ADHD-symptomen aanwezig moeten zijn, terwijl in de DSM-IV een beginleeftijd van 7 jaar gold. Deze verandering wordt ondersteund door een aanzienlijke hoeveelheid onderzoek, gepubliceerd sinds 1994, waarin geen klinische verschillen werden gevonden in beloop, ernst, uitkomst of behandelingsrespons tussen kinderen bij wie de stoornis op de leeftijd van 7 jaar was vastgesteld en kinderen bij wie dit op latere leeftijd was gebeurd.

In de DSM-5 ontbreken uitsluitingscriteria voor mensen met autismespectrumstoornis omdat symptomen van beide stoornissen tegelijk aanwezig kunnen zijn. Wel blijft gelden dat ADHD-symptomen niet uitsluitend moeten optreden tijdens het beloop van schizofrenie of een andere psychotische stoornis en niet beter moeten worden verklaard door een andere psychische stoornis, bijvoorbeeld een depressieve of bipolaire stemmingsstoornis, een angststoornis, dissociatieve

stoornis, persoonlijkheidsstoornis of door een intoxicatie door of onttrekkingssyndroom van een middel.

Zorg na de kindertijd

In voorgaande edities van de DSM was de beschrijving van ADHD erop gericht clinici te helpen de stoornis vast te stellen bij kinderen. Na bijna twee decennia van onderzoek is komen vast te staan dat een aanzienlijk aantal mensen die als kind de diagnose ADHD hadden de stoornis als volwassene nog steeds heeft. Het bewijs hiervoor is afkomstig uit onderzoeken waarin de deelnemers nog jaren of zelfs decennia werden gevolgd na het krijgen van de aanvankelijke diagnose in hun kindertijd. De resultaten van die onderzoeken gaven aan dat er geen specifieke leeftijd is waarop ADHD verdwijnt.

Ook bleek uit onderzoek dat de DSM-IV-criteria even goed gelden voor volwassenen als voor kinderen, maar dat bij volwassenen een lagere drempel voor het aantal symptomen (vijf in plaats van zes) voldoende was voor een betrouwbare diagnose.

In het licht van deze onderzoeksbevindingen is in de DSM-5 een bijzondere inspanning gepleegd om aandacht te besteden aan volwassenen met ADHD, zodat zij de zorg kunnen krijgen die ze nodig hebben. 

DSM-5

De DSM is het handboek voor clinici en onderzoekers bij de classificatie van psychische stoornissen. De American Psychiatric Association (APA) heeft in 2013 de DSM-5 uitgebracht na een revisieproces van 14 jaar.

Zie voor meer informatie www.DSM-5.nl >>

© 2013 American Psychiatric Association. Nederlandse vertaling: Boom uitgevers Amsterdam. Dit whitepaper is vrij te gebruiken voor niet-commerciële doeleinden. Voor commercieel gebruik dient u contact op te nemen met Boom uitgevers Amsterdam, info@boompsychologie.nl of (020) 524 45 14.

Dit whitepaper is vertaald door Hilde Merkus (MediaMerkus B.V.)
Met dank aan prof. dr. Michiel W. Hengeveld.