E-health
Handboek voor zorg- en hulpverleners
E-health voor zorg- en hulpverleners
Zorgverleners erkennen het belang en de mogelijkheden van online begeleiden en behandelen (e-health, blended care). Toch bestaat er nog aarzeling er daadwerkelijk actief mee aan de slag te gaan omdat concrete handvatten vaak ontbreken. Dit handboek richt zich specifiek op hulp- en zorgverleners die naast reguliere dienstverlening ook online ondersteuning (willen) aanbieden aan cliënten en patiënten. In E-health worden de facetten van online behandelen beschreven met voorbeelden van e-health-toepassingen en ervaringen van zowel cliënten als zorgprofessionals.
Apps, wearables, platforms en interventies in de ggz
Het eerste deel van dit handboek is een introductie in de wereld van e-health en online therapie. Hoe komt het dat we aan de vooravond staan van deze grote doorbraak in de zorg en welke toepassingen zijn er voor de ggz? Hierbij wordt ingegaan op de technische hulpmiddelen die er zijn (apps, wearables, platforms, interventies) en welke (on)mogelijkheden online begeleiden met zich meebrengt. In dit deel staan we ook stil bij de privacy en beveiliging van persoonsgegevens, en ethische vraagstukken en regelgeving omtrent e-health.
De kracht van online begeleiden en behandelen (e-health)
Hoe maakt een online zorgverlener maximaal gebruik van de verschillende krachtige elementen binnen online begeleiden en behandelen? In het tweede deel gaan Waringa en Ribbers in op het gebruik van de eCP-methode, het vormgeven van de (therapeutische) werkrelatie en de samenwerkingsprocessen waarmee de cliënt of patiënt op afstand begeleid kan worden. Het handboek bevat een stappenplan om zelf online interventies te maken en sluit af met een uitgewerkte blended behandeling voor een dwangstoornis zoals je die met behulp van de eCP-methode vormgeeft.
Praktisch handboek over e-health voor de zorg- en hulpprofessional
Waringa en Ribbers hebben samen met diverse bijdragende auteurs, waaronder dr. Nathan Bachrach (klinisch psycholoog), Tamara de Bruijn (forensisch orthopedagoog en projectleider Online Zelfhulp), ir. Marc Coenen (digitalisering expert), drs. ir. Jorne Grolleman (expert digitale zorg), drs. Jantine van Soolingen (psycholoog en privacy expert), dr. Viola Spek (psycholoog en e-healthonderzoeker) en drs. Mariska Verduijn (opleider en examinator), een praktisch handboek geschreven voor de zorg- en hulpprofessional.
Inhoud
Inleiding
1 De digitalisering van de zorg
Jorne Grolleman, Marc Coenen en Alexander Waringa
1.1 Digitalisering van de maatschappij
1.2 Vier zorgtrends door digitalisering
1.3 De e-healthuitdagingen voor de zorg
1.4 Samenvatting
2 Een overzicht van de wereld van e-health
Marc Coenen en Alexander Waringa
2.1 Digitalisering van de werkwijze van cliënt en zorgverlener
2.2 Indeling op basis van drie pijlers: proces, gebruiker en technologie
2.3 Veelgebruikte e-healthtoepassingen
2.4 Samenvatting
3 E-mental health in de geestelijke gezondheidszorg
Alexander Waringa, Jorne Grolleman en Viola Spek
3.1 De digitale stand van zaken in de ggz
3.2 De effectiviteit van online interventies
3.3 Het aanbod aan online behandelplatformen
3.4 Overige e-mental-healthtoepassingen voor verschillende doelgroepen
3.5 De verwachte ontwikkeling van e-mental health binnen de ggz
3.6 Samenvatting
4 Vier verschillende typen van persoonlijke online begeleiding
Alexander Waringa en Anne Ribbers
4.1 Videobegeleiding
4.2 Telefoonbegeleiding
4.3 Chatbegeleiding
4.4 E-mailbegeleiding
4.5 Samenvatting
5 De kracht van online begeleiden en behandelen
Anne Ribbers en Alexander Waringa
5.1 De vier algemene ingrediënten van online begeleiding en behandeling
5.2 Sociale anonimiteit binnen online begeleiding
5.3 Asynchroniciteit in de communicatie
5.4 De kracht van schrijven in online begeleiding
5.5 Samenvatting
6 Privacy en veiligheid in een online wereld
Jantine van Soolingen en Alexander Waringa
6.1 Uitdagingen voor de online zorgverlener
6.2 Stap 1: Een veiligheidsbewuste organisatie
6.3 Stap 2: Doordachte en veilige gegevensverwerking
6.4 Stap 3: Een goed geïnformeerd akkoord van de cliënt
6.5 Samenvatting
7 Methodisch aan de slag met online begeleiding en behandelen
Alexander Waringa en Anne Ribbers
7.1 Twee processen en acht stappen
7.2 Analyseproces
7.3 Reactieproces
7.4 Samenvatting
8 Basisvaardigheden en competenties voor succesvolle e-health
Mariska Verduijn, Anne Ribbers en Alexander Waringa
8.1 Online vaardigheden van de cliënt
8.2 Basisvaardigheden van de professionele online zorgverlener
8.3 Online gedragingen van zorgverleners
8.4 Kenmerken van competente online zorgverleners
8.5 Competenties voor online zorgverleners
8.6 Samenvatting
9 Het ontwerpen en implementeren van online interventies
Viola Spek en Alexander Waringa, met medewerking van Tamara de Bruijn
9.1 Wat is een online interventie?
9.2 Een fasemodel voor het opzetten van online interventies
9.3 Voorbeelden van complete interventieprogramma’s
9.4 Samenvatting
10 Een blended behandeltraject bij dwangstoornis
Nathan Bachrach en Anne Ribbers
Dankwoord
Literatuur
Over de redactie en auteurs
Extra materiaal bij E-health
Hieronder vindt u per thema een overzicht met links naar de toepassingen en voorbeelden die in het handboek aan bod komen. Om de overzichten te downloaden, vragen we u eerst in te loggen met uw account. Wilt u alle genoemde toepassingen en voorbeelden bekijken? Download dan het complete overzicht (pdf).
Veelgebruikte e-healthtoepassingen: welke mogelijkheden zijn er?
Download het overzicht van de veelgebruikte e-healthtoepassingen (pdf).
Voorbeeld van een blended behandeltraject
Een voorbeeld van de volledig uitgeschreven blended behandeling (face-to-face en online begeleiding) van een patiënt met een dwangstoornis (OCD), vanuit zowel het perspectief van de therapeut als wel van de patiënte, is te vinden als demo op: https://www.pluform.com/demo-zorg/
Mogelijkheden voor persoonlijke online begeleiding
Download het overzicht van programma's voor persoonlijke begeleiding (pdf), die videobegeleiding of chatbegeleiding binnen de zorg mogelijk maken.
Wat zijn online behandelplatformen?
Online behandelplatformen zijn virtuele spreekkamers waarin de behandelaar oefeningen, behandelmodules, dagboeken en digitale vragenlijsten ter beschikking stelt aan de cliënt. Ze bieden ook verschillende communicatiemogelijkheden, zoals beveiligd berichtenverkeer, chatfunctionaliteit en video-bellen. Download het overzicht van online behandelplatformen (pdf) die in E-health vermeld worden.
E-healthtoepassingen voor specifieke doelgroepen
In E-health komen ook e-healthtoepassingen voor specifieke doelgroepen aan bod. In dit overzicht (pdf) vindt u voorbeelden van toepassingen voor kinderen en jongeren, ouderen, cliënten met een verstandelijke beperking, cliënten met (ernstige) psychische stoornissen en meerdere cliënten.
Op zoek naar online interventies, modules en programma's?
Download dan dit overzicht met links naar online interventies, modules en programma's (pdf), waaronder de GGD AppStore en de online toolkit www.huisarts-emh.nl.
Privacy, certificering en inspiratie
Wilt u meer weten over de ervaring van andere professionals of cliënten of bent u op zoek naar meer informatie over privacy i.v.m. e-health? In het complete overzicht (pdf) vindt u naast eerder genoemde onderwerpen ook de ervaringen van anderen, informatie over privacy, certificering en rapporten en inspiratie om zelf aan de slag te gaan met e-health.
'Veel zorgverleners die ik voor dit boek gesproken heb, gaven aan dat ze de inzet van technologie als een bedreiging zagen voor hun rol als zorgverlener en waren tevens bang dat het werk er onpersoonlijker door zou gaan worden. Niets blijkt minder waar te zijn, je blijft als zorgverlener van cruciaal belang voor het zorgproces en e-health biedt de mogelijkheid om het contact met je patiënten juist te verdiepen en versterken.' - Alexander Waringa in interview op Psyblog.nl (lees het volledige interview)
'Dit boek biedt behalve enig inzicht in de ontstaansgeschiedenis van het fenomeen, en een afgrenzing van het containerbegrip dat e-health inmiddels is geworden, toch vooral een reeks van concrete e-health-toepassingen (met name in de ggz), en een (soms nogal voor de hand liggende) bespreking van de voor- en nadelen van de verschillende vormen van e-health, de dubbelzinnig- en fijnzinnigheden van het taalgebruik, competenties van de professional, privacykwesties, het soort cliënten/patiënten dat al dan niet in aanmerking komt voor een e-health-benadering en het zelf ontwikkelen van online-interventies. Onder veel meer, want het is een vol boek met tal van tips.' - Henk Maassen in Medisch Contact
'De toepassing van e-mental health kan de ggz toekomstbestendig maken. Dit boek is een uitkomst voor de professionals in de ggz die hiermee aan de slag willen gaan, beginnend of reeds met enige vordering in e-health. Want hoewel wij de koploper zijn binnen de medische sector, blijft de toepassing van e-health in de ggz nog ver achter bij de mogelijkheden.' - René Keet in Tijdschrift voor Psychiatrie (lees de volledige recensie)
