Suïcide: mensen willen niet dood, maar ze willen ook niet lijden

Is zelfmoord te voorkomen? Hoe ga je om met mensen met zelfmoordgedachten? Naar aanleiding van de zelfmoord van Robin Williams sprak psychiater Jan Mokkenstorm op 14 augustus met Margreet Reijntjes in het Radio 1 programma Twee Dingen. Jan Mokkenstorm is medisch directeur van GGZ inGeest, oprichter van 113online en auteur van Hoop doet leven.

Samen op zoek naar een nieuwe waarheid

Volgens Jan Mokkenstorm hebben mensen met zelfmoordgedachten een bepaalde visie op hun ellende. Zij ervaren ondraaglijke pijn door hun problemen en zien geen andere uitweg meer. Als hulpverlener kan je hierover in gesprek gaan: hoe kijkt de cliënt tegen de eigen problemen aan? In dialoog kan de cliënt anders leren kijken naar zijn problemen. Ook kan hij op een nieuwe manier leren reflecteren op zichzelf en de situatie. De hulpverlener en de cliënt gaan zo op een zoektocht naar een nieuwe waarheid en een nieuw verhaal, waarin wél perspectief voor de toekomst is.

Anders leren kijken naar depressie

Depressie is een veelvoorkomende aanleiding tot zelfmoordgedachten en suïcide. Bij ernstig depressieve mensen kan het lijden niet meer te overzien zijn. Jan Mokkenstorm zegt hierover: 'als er sprake is van psychisch lijden, dan is er sprake van iemand die veel pijn heeft. En iemand die pijn heeft denkt anders.' Toch kan de cliënt op een andere manier naar zijn depressie leren kijken: 'ik heb een depressie, maar ik ben het niet. Je kunt hallo depressie leren zeggen. Hallo depressie, daar ben je weer.' Daar is vaak hulp bij nodig, maar vooral openheid en gesprek. De cliënt moet hierover spreken met de omgeving, zodat anderen weten hoe het met hem gaat. Dat kan de beklemming en de pijn verminderen. 'Mensen willen helemaal niet dood, maar ze willen niet lijden.'

Streven naar nul procent suïcide

Mokkenstorm streeft naar nul procent suïcide in de ggz. Om dat te bereiken is een mentaliteitsverandering nodig: wij willen geen suïcide, en daar passen we alle middelen op aan. In plaats van andersom: we leveren goede zorg en hopen op een zo laag mogelijk percentage suïcide. 'In Amerika gebeurt dit al wel', zegt Mokkenstorm, 'zij streven naar perfecte zorg in plaats van goede zorg.' Om die nul procent te bereiken moet de zorg laagdrempelig zijn. Depressie, suïcide, wanhoop en pijn moet bespreekbaar zijn. 'Hoe gewoner je erover praat, hoe eerlijker mensen zijn.' Mensen raken uit de klem door het aan de ander te vertellen. Dat hoeft niet eens altijd in de professionele hulpverlening. Het gaat om de dialoog, dat kan ook met een pastoor of goede vriend.

Meer lezen? Bestel het boek Hoop doet leven van Jan Mokkenstorm >>