Aan de slag met teamcoaching
Meer dan 45.000 exemplaren verkocht!
Dit eerste Nederlandstalige boek over systeemgerichte teamcoaching is al bijna 20 jaar een bestseller. Het combineert de praktische systeembenadering met de dynamiek van leerprocessen binnen organisaties en is onmisbaar voor iedereen die teams begeleidt.
Aan de slag met teamcoaching
Teamcoaching is een krachtig middel om teams in staat te stellen hun doelen te realiseren en zich duurzaam te ontwikkelen. Aan de slag met teamcoaching reikt de teamcoach handvatten aan om het team te stimuleren meer zelf te kunnen en willen oppakken. De teamcoach leert te kijken naar het team als een systeem, patronen te ontdekken in de communicatie binnen het team en om te gaan met de paradox van sturen door los te laten. Aan de hand van actuele praktijkvoorbeelden en schema’s wordt duidelijk hoe coachend leidinggevenden en interne of externe coaches teamcoaching vanuit systeemdenken kunnen toepassen.
Nieuw in deze herziening
Deze herziene editie presenteert nieuwe inzichten, theorie en voorbeelden, zoals intake, teamcoachen van zelforganiserende teams, het coachen van niet-functionerende teams en afronding. De kracht van dit boek ligt in de nadruk op reflectie vanuit de praktijk, de vele voorbeelden van interventies en verantwoord handelen, onderbouwd door theorie. Het boek inspireert om er daadwerkelijk én verantwoord mee aan de slag te gaan.
Bijbehorend praktijkboek
Praktijkboek Teamcoaching, aan de slag van Marijke Lingsma & Roy de Brabander is het bijbehorende praktijkboek. Met teamcoachwerkmodellen en vragenlijsten voor zelf- organiserende teams en opdrachten om in het hier-en-nu teams competenter te coachen.
Voorwoord 11
Leeswijzer 15
1 Teams in de praktijk en hoe teamcoaching daarbij aansluit 17
1.1 Drie ontevreden teams 18
1.2 Kenmerken van teamdynamieken 20
1.3 Vier ontwikkelingsfasen in teamvolwassenheid 21
1.4 Het verschil tussen individuele coaching en teamcoaching 23
1.5 Kenmerken van teamcoachen 25
1.6 Het verschil tussen managementaanpak en (team)coachen 26
1.6.1 De drie petten van de manager als coachend leider 27
1.6.2 Teamcoachen door de manager 32
1.6.3 Welke vorm van teamcoachen? 34
1.7 Wat kan teamcoaching betekenen voor teams en organisatie? 35
Afsluiting 37
2 Teamopgave: zelfsturend presteren en continu ontwikkelen 39
2.1 Zelfsturend, zelfstandig en zelforganiserend 40
2.1.1. Zelfsturend 41
2.1.2 Zelfstandig 42
2.1.3 Zelforganiserend 44
2.2 Het competentieprofiel van een zelforganiserend team 45
2.3 Teamleren 47
2.4 De rol van de teamcoach 49
Afsluiting 49
3 Het profiel van de teamcoach 51
3.1 De kerntaken van de teamcoach 51
3.2 Het resultaat van teamcoachen 52
3.3 Competentieprofiel van de teamcoach (St!R-erkend) 53
3.4 De houding van de teamcoach 55
3.4.1 De vijf kritieke succesfactoren (KSF’s) als kader voor de teamcoach 55
3.4.2 Aansluiting maken is een voorwaarde 55
3.4.3 Een goede teamcoach lijkt lui 58
3.4.4 Wees een O.E.N. 63
3.4.5 Creëer speelruimte voor jezelf 66
3.4.6 Creëer speelruimte voor het team 67
3.4.7 Omgaan met uitglijers en valkuilen 68
3.4.8 Zonder reflectie is teamcoachen niet mogelijk 72
Afsluiting 77
4 Systeemdenken als belangrijkste kader 79
4.1 Situaties bekijken vanuit systeemdenken 80
4.2 Zichtbare interactie maakt bespreekbaar 84
4.3 Verhalen worden waarheid 90
4.4 Circulaire interventies 94
4.5 De basishouding van een systeemgerichte teamcoach 98
Afsluiting 103
5 De vijf kritieke succesfactoren voor teamcoaching 105
5.1 Meetlat 106
5.2 Context 107
5.3 Eigenaarschap 108
5.4 De ijsberg met onzichtbare opvattingen 109
5.5 Hier-en-nu 116
5.6 Interventies gebaseerd op de vijf KSF’s 118
5.7 De vijf KSF’s voor de teamcoach 119
Afsluiting 123
6 Aanvang van een teamcoachtraject 125
6.1 Contractering en intake 125
6.1.1 Intake met de teammanager en zonder het team 127
6.1.2 Intake met het team 132
6.2 Functionele Analyse (FA) 135
6.2.1 Doel 135
6.2.2 Oorsprong 136
6.2.3 De huidige Functionele Analyse 138
6.3 Praktijkvoorbeeld: Marcel 141
6.4 Een laatste check bij het invullen van de FA 144
Afsluiting 145
7 Tijdens het teamcoachtraject: basismodellen voor de teamcoach 147
7.1 Junior of senior team 148
7.2 Patronen observeren met het Gewaarwordingsmodel 152
7.3 Analoge processen vinden met de Gouden Driehoek 155
7.4 Nieuwe perspectieven ontwikkelen 157
7.5 Focus op de drie loops van leren 158
Afsluiting 163
8 Tijdens: het ontwikkelingsniveau van teams 165
8.1 Teamcoachen op ontwikkelingsniveau M1 166
8.1.1 Kenmerken M1: ikke, ikke en de rest kan stikke 166
8.1.2 Gedragspatronen 166
8.1.3 Denkpatronen 168
8.1.4 Teamcoaching: context–meetlat–eigenaarschap 169
8.1.5 Teaminterventies 170
8.1.6 Evaluatie 170
8.2 Teamcoachen op ontwikkelingsniveau M2 171
8.2.1 Kenmerken M2: ik versus jij 171
8.2.2 Gedragspatronen 173
8.2.3 Denkpatronen 174
8.2.4 Teamcoaching: binding creëren 174
8.2.5 Teaminterventies 175
8.2.6 De paradox van loslaten en sturen 178
8.3 Teamcoachen op ontwikkelingsniveau M3 179
8.3.1 Kenmerken M3: wij versus zij 179
8.3.2 Gedragspatronen 180
8.3.3 Denkpatronen 181
8.3.4 Teamcoaching 181
8.3.5 Teaminterventies 182
8.4 Teamcoachen op ontwikkelingsniveau M4 182
8.4.1 Kenmerken M4: wij en zij 183
8.4.2 Gedragspatronen 184
8.4.3 Denkpatronen 184
8.4.4 Teamcoaching 185
8.4.5 Teaminterventies 185
Afsluiting 185
9 Tijdens: regressieve en stagnerende team 187
9.1 De vijf KSF’s als leidraad 188
9.2 Regressieve teams 191
9.2.1 De rol van de teamcoach 192
9.2.2 Plan van aanpak 195
9.3 Stagnerende teams 196
9.3.1 Rol van de teamcoach 198
9.3.2 Plan van aanpak 200
9.4 Teamcoaching in organisatiecontext 202
9.4.1 Vier uitgangspunten in verandermanagement 203
9.4.2 Transitie of transformatie 205
9.4.3 De bestuurder als belangrijke voorwaarde voor een succesvolle transitie 208
9.4.4 De feedbackloops met het management zichtbaar en bespreekbaar maken 209
Afsluiting 211
10. Afronding van het teamcoachtraject 213
10.1 Adjourning als basis van gelegenheidsteams 214
10.2 Kerntaken van de teamcoach bij de vijf kritieke succesfactoren 216
10.3 Een deugdelijke intake betekent een deugdelijke afronding 217
10.4 Afronding is een fase 218
10.4.1 Afscheid nemen bereid je voor 218
10.4.2 Emoties en ethiek bij het afscheid 220
10.5 Kritieke momenten in de afrondende fase 220
10.6 Het eindgesprek 224
10.7 Reflectie op eigen houding 227
Afsluiting 228
Epiloog 229
Bijlage 1 Werkvormen in Praktijkboek teamcoaching, aan de slag 231
Over de auteur 233
Bronnenlijst 235
De vorige versie van Aan de slag met teamcoaching was al een ’must have’ voor alle teamcoaches. Voor deze volledig herziene versie geldt dat nog meer. Marijke Lingsma heeft een zeer gedegen, praktisch en informatief naslagwerk over teamcoaching afgeleverd met dit boek.
In dit boek wordt het teamcoachingsproces van start tot afsluiting uitgebreid behandeld, geïllustreerd met drie praktijkvoorbeelden. Ook wordt steeds de bijbehorende en bruikbare theorie nog eens kort en bondig toegelicht. Fijn voor de lezer bij wie dit misschien wat is weggezakt.
Omdat ik volop werk met het coachen van teams in de overgang van het ‘oude’ werken naar zelfsturing is de toevoeging van het tweede hoofdstuk dat over zelfsturende teams en het coachen daarvan gaat voor mij zeer waardevol. Datzelfde geld voor de specifieke aandacht voor het coachen van regressieve en stagnerende teams.
Het boek houdt mij als teamcoach een soms confronterende spiegel voor en nodigt mij uit om nog eens kritisch naar mijn eigen aanpak van door mij begeleidde en nog te begeleiden teamcoachingsprocessen te kijken en de soms wellicht wat ingesleten patronen daarin te heroverwegen. Dat werkt verfrissend en stimuleert om situaties zo nodig op een wat andere manier aan te pakken.
Eén suggestie: voor mij zou een begrippenlijst met korte uitleg achterin het boek een welkome aanvulling zijn.
Een aanrader voor zowel ervaren als beginnende teamcoaches. Overigens ook voor coaches die zich meer op individuele coaching richten, want veel coachees maken ook deel uit van een team.
Philine Spruijt
Coach/trainer/auteur
www.pstc.nl/www.coachingcarrousel.com
