Het misverstand psychotherapie
De vooruitgang in de psychotherapie
In Het misverstand psychotherapie schetst Flip Jan van Oenen hoe de mythe van vooruitgang in de psychotherapie het vermogen van de samenleving om lijden te verdragen ondermijnt. Hij doet dit op basis van wetenschappelijke kennis, ervaringen uit de praktijk en filosofische beschouwing. Van Oenen legt daarmee de vinger op de zere plek. Hij zegt wat velen die werken in de eerste, tweede of derde lijn wel weten, maar niet uitspreken.
Effectiviteit nieuwe psychotherapeutische modellen neemt niet toe
In de ggz verschijnen voortdurend nieuwe psychotherapeutische modellen die nóg betere resultaten beloven, terwijl al decennialang blijkt dat de effectiviteit van die modellen niet toeneemt. Een mix van doorgeschoten marktideologie, wetenschappelijke blikvernauwing en menselijke tekortkomingen doet therapeuten, cliënten en beleidsmakers hardnekkig vasthouden aan een mythe die de onmacht moet verhullen.
Een bureaucratisch systeem
Door de overspannen verwachtingen worden cliënten teleurgesteld en schroeven
verzekeraars en politici de eisen die ze stellen aan de ‘evidence-based’ procedures steeds verder op. Het gevolg is een bureaucratisch, overgeprotocolleerd systeem waarin hulpverleners gedemoraliseerd raken en steeds defensiever gaan handelen.
Inhoud
Proloog
Voorwoord
Inleiding
Historische terugblik
Stand van zaken
Mythe doorbreken
Andere kijk op psychotherapie en psychotherapeut
Uitdaging
1. De stand van zaken
Werkt psychotherapie?
Welke therapie is de beste?
Wat werkt eigenlijk in psychotherapie?
Plafond bereikt
2. De mythe van vooruitgang
Hoe therapeuten de mythe in stand houden
Hoe cliënt en psychotherapeut samen de mythe in stand houden
Hoe beleidsmakers en wetenschappers de mythe in stand houden
De rol van de wetenschap
Gezamenlijke mythe
3. Gevolgen van de vooruitgangsmythe
Gevolgen voor de therapeut
Gevolgen voor de cliënt
Gevolgen voor maatschappij, ggz-instellingen en zorgverzekeraars
De mythe als gezamenlijke vijand
4. Een andere kijk op psychotherapie
De essentie van psychotherapie: verdragen als kernkwaliteit
Verdragen, accepteren of veranderen?
Verschillende copingmechanismen
De centrale rol van onmacht
5. Een andere kijk op de psychotherapeut
Het behandelmodel: zelfhulppakket voor de therapeut
Andere factoren die de therapeut helpen verdragen
Wat doet een therapeut om cliënten te helpen verdragen?
Tot slot
6. Nieuwe rol van psychotherapie in de samenleving
Verdraagvermogen en verdraaglast
Nieuwe maatschappelijke rol van de psychotherapie
Psychotherapeutisch ritueel in plaats van kerkelijk ritueel
Herdefiniëring van het domein van de psychotherapie
7. Consequenties voor psychotherapeut en wetenschap
Model
Aansluiting bij de cliënt
Improvisatie als leidraad
Feedback
Vrijheid en verantwoordelijkheid
Wat betekent dit voor wetenschappelijk onderzoek?
Phronèsis
8. Doorbreken van de mythe
Maatschappelijke stellingname
Deuren en ramen open
9. Slotbeschouwing
Grenzen aan de maakbaarheid
Verdragen gezamenlijk dragen
Tot slot
Dankwoord
Noten
Literatuur
Het wordt daarom tijd dat therapeuten in de media een realistisch beeld gaan schetsen van hun kunnen. De boodschap is dan: psychotherapie kan veel mensen helpen, maar we kunnen zelfdoding niet voorkomen, een deel van de cliënten verbetert niet en bij degenen die wel profiteren wordt maar een bescheiden deel van het lijden verlicht. Het betekent ook dat bij calamiteiten gezegd kan worden ‘helaas, dit soort dingen kunnen we niet voorkomen’.' - Flip Jan van Oenen in de Volkskrant (lees het volledige opiniestuk)
"Persoonlijk vind ik het belangrijk onderscheid te maken tussen wat ik in de spreekkamer zeg en wat ik in het openbaar zeg over het vak. Een cliënt zal ik altijd vertellen dat ik geen toverstok heb en niet weet hoe therapie voor hem of haar gaat uitpakken, maar dat we gaan kijken hoe ver we komen. “Voor sommigen kan psychotherapie een wereld van verschil maken, en wie weet bent u dat.” Als ik direct zeg dat het goed komt, geef ik bij voorbaat een recept voor teleurstelling. De meta-boodschap over het vak in bijvoorbeeld de media moet evenwel zijn dat heel veel mensen niet gebaat zullen zijn bij psychotherapie." - Flip Jan van Oenen in een interview van Eos Wetenschap (lees het volledige interview)
'Een must om te lezen voor iedere hulpverlener op school, voor iedere intervisiegroep die boekbesprekingen doen, voor iedere politicus die zich met gezondheid bezighoudt, voor iedere zorgverzekeraar en iedereen die zich afvraagt of psychotherapie passend zou zijn in zijn/haar situatie. Ik hoop van harte dat het gedegen onderzoek van Van Oenen en dit boek bijdraagt aan een nieuwe wind in de volgende 100 jaar psychotherapie.' - overpsychologie.nl (lees de volledige recensie)
'Je hoeft het niet helemaal met hem eens te zijn maar het pleidooi voor bescheidenheid wordt degelijk onderbouwd en lijkt me volkomen terecht. Reden genoeg om met dit boekje in de hand als beroepsgroep eens te kijken waar het met de psychotherapie naar toe moet. Kortom: voor psychotherapeuten en anderen werkzaam in de GGZ verplichte kost!' - ggztotaal.nl (lees de volledige recensie)
Reviews 'Het misverstand psychotherapie'
Goed boek!
Gerelateerde uitgaven
De essentie van psychotherapie
Vroeger is beter
HART voor de GGZ
