De waarde van een goed zelfhulpboek

Geen loze beloften industrie 

Titels en flapteksten zijn soms zo over de top, dat enkele psychologen zelfhulpboeken afdoen als een loze beloften industrie. Het voordeel van zo’n lekker overzichtelijke en cynische mening is dat het publiek gewaarschuwd wordt tegen al te grote beloften. Leven alsof je gevrijwaard kan worden van pijn, is slechts half leven. Cynisme doet echter teveel afbreuk aan het zelfhulpgenre. Wereldwijd werken duizenden psychologen aan het uitbouwen van inzichten en het opdoen van praktische wijsheid. Zelfhulpboeken zijn een van de  belangrijkste kanalen waarmee zij die kennis delen met het publiek.

Zelfhulp soms net zo effectief als medicijnen of een behandeling

Onderzoek laat zien dat zelfhulpboeken een serieuze impact kunnen hebben op het leven van lezers. Bij lichte vormen van depressies is het lezen van een goed zelfhulpboek bijvoorbeeld even effectief als behandeling door een professional of met medicijnen. Ook hoofdpijn, seksuele problemen, angsten en lichte vormen van alcoholmisbruik zijn met boekentherapie goed te behandelen. Een goed boek kleurt je leven. Er zijn slechts twee minpunten: 1) Neem te grote beloften niet te serieus. Wie op wonderen rekent, zal vrijwel zeker teleurgesteld worden. 2) De macht om levens te veranderen kan ook verkeerd uitpakken. Psychologen in de Verenigde Staten schatten dat negentien procent van de zelfhulpboeken zeer waardevol is, maar daar staat tegenover dat één procent van de zelfhulpboeken zeer schadelijk is en twee procent schadelijk. De rest van de boeken is een beetje behulpzaam of doet waarschijnlijk weinig tot niets.

Keuze juiste zelfhulpboek bepalend

Het kiezen van het juiste zelfhulpboek is dus belangrijk. Aanbevelingen in zelfhulpboeken zijn echter soms gestoeld op achterhaalde kennis en daarmee wordt de lezer tekortgedaan. Auto’s met de techniek van vijftig jaar geleden zijn onverkoopbaar, omdat mensen het beste en het nieuwste willen. Zou dat ook niet gelden voor psychologisch advies? Ga daarom niet alleen aan de slag met een zelfhulpboek. Geef de inhoud een kans, maar bespreek wat je wilt gaan doen ook met iemand wiens oordeel je vertrouwt. Probeer dingen uit en behoud het goede. En als het ene boek niet helpt, probeer dan gerust later eens een ander uit, of zoek een coach of therapeut. Een waardevol leven is voor iedereen mogelijk, maar soms is het even zoeken voor je je eigen pad hebt gevonden. 

Auteur: Dr. Ad Bergsma 

Dr. Ad Bergsma is psycholoog en wetenschapsjournalist. Hij werkte onder meer voor Psychologie Magazine en het Volkskrant-katern ‘Hart en Ziel’. In 2011 promoveerde hij bij geluksprofessor Ruut Veenhoven op zijn proefschrift Onvolmaakt geluk. Sinds zijn toegepaste geluksboeken over werken, opvoeden en ouder worden is hij veelgevraagd spreker in het kader van de positieve psychologie. Ad Bergsma is associate lector zelfmanagement bij Saxion. Bekijk voor meer informatie de auteurspagina van Dr. Bergsma